Artykuły / Encyklopedia substancji, zagadnień i pojęć : Encyklopedia W :: Sprint Fight&Fitness

Walina - aminokwas niezbędny wykorzystywany do syntezy glukozy. Niedobory powodują miedzy innymi zaburzenia w koordynacji ruchów

Wapń - niezbędny makroelement, który wchodzi w skład kości i zębów. Bierze również udział w krzepnięciu krwi, w przewodzeniu impulsów bioelektrycznych, skurczu mięśni, wydzielaniu hormonów. Niedobory są jedną z przyczyn osteoporozy

Wartość biologiczna białka - procent białka dostarczonego organizmowi który został wykorzystany na cele budulcowe

Wartość energetyczna brutto - określa się w bombie kalorymetrycznej. Jest to ilość energii wyzwolonej podczas spalania pokarmu. Jest to wartość zawyżona

Wartość energetyczna netto - do jej określenia wykorzystuje się równoważniki energetyczne fizjologiczne. Jest to ilość energii, jaką uzyskuje się z danego pokarmu podczas przemian katabolicznych. Energia ta wykorzystywana jest w formie ciepła.

Wartość energetyczna żywności - jest to ilość energii jaką można przyswoić z żywności. Mierzona jest w kilokaloriach

Wątroba - wielofunkcyjny gruczoł, który wchodzi w skład układu pokarmowego. Głównym zadaniem wątroby jest filtracja krwi. Neutralizuje ona toksyny, toksyczny amoniak przekształca w mocznik, węglowodany przekształca w glukozę, wytwarza żółć, bierze udział w termoregulacji. Posiada zdolności regeneracyjne

Wchłanianie - proces zachodzący w jelicie cienkim. Polega na wnikaniu przetrawionego pokarmu do komórek śluzówki a stąd do krążącej krwi i limfy.

Weganizm - odmiana wegeterianizmu, odrzucająca nie tylko mięso, ale i produkty pochodzenia zwierzęcego (jaja, nabiał, miód)

Wegetarianizm - sposób odżywiania uwzględniający tylko produkty roślinne. Laktowegetarianie uwzględniają w swojej diecie także produkty mlecze, loktoowowegetarianie uwzględniają produkty mlecze i jaja, natomiast semiwegetarianie dopuszczają spożywanie nabiału, ryb i drobiu.

Werbaskoza - pięciocukier w którego skład wchodzi glukoza, fruktoza i 3 cząsteczki galaktozy. Nie jest trawiony przez człowieka. Występuje w przewodzie pokarmowym człowieka. W jelicie ulega fermentacji, co powoduje powstawianie gazów.

Węglowodany - organiczne związki chemiczne składające się z atomów węgla, wodoru i tlenu. Są podstawowym związkiem odżywczym.

Węglowodany proste - węglowodany w których skład wchodzi jedna lub dwie cząsteczki cukru. Łatwo przyswajalne o słodkim smaku.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe - jednokarboksylowe kwasy których długość łańcucha jest zróżnicowana i występuje więcej niż jedno wiązanie podwójne. Korzyści pod kątem żywieniowym przynoszą kwasy mające od 18 do 22 atomów węgla i więcej niż jedno wiązanie podwójne.

Witamina A - zob. retinol

Witamina B1 - zob. tiamina

Witamina B2 - zob. ryboflawina

Witamina B5 - zob. kwas pantotenowy

Witamina B6 - zob. pirodyksyna

Witamina B9 - zob. foliany

Witamina B12 - złożony związek chemiczny pełniący w organizmie rolę regulatora produkcji czerwonych krwinek krwi, bierze również udział w przemianie węglowodanowej, białkowej i tłuszczowej. Niedobór powoduje niedokrwistość, zahamowanie dojrzewania komórek, zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu i układu nerwowego. Występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, chudym mięsie, rybach, serach i jajkach.

Witamina BT - zob. karnityna

Witamina C - zob. kwas l-askorbinowy

Witamina D - zob. cholekalcyferol Witamina E - organiczny związek chemiczny, pełniący w organizmie rolę antyoksydanta. Wzmacnia ścianę naczyń krwionośnych, chroni czerwone krwinki przed rozpadem. Występuje w olejach roślinnych, migdałach, orzechach włoskich i ziemnych, jajach.

Witamina F - dawna nazwa wielonienasyconych kwasów tłuszczowych: linolowego, linolenowego i arachidowego. Obecnie nie stosowana.

Witamina H - organiczny związek chemiczny występujący w organizmach zwierzęcych i roślinnych. Pełnią ważną rolę w reakcjach biochemicznych, między innymi w procesie tworzenia glukozy, syntezy kwasów tłuszczowych. Występuje w orzechach włoskich, żółtku jaja, marchewce.

Witamina K - zapewnia krzepliwość krwi, odgrywa rolę w gospodarce wapniowej i mineralizacji tkanek. Może być wytwarzany przez organizm, jak również występuje w pożywieniu. Znaleźć ją można między innymi w warzywach liściastych tj, szpinak, sałata.

Witamina P - grupa bioflawonoidów występujących w niektórych owocach i warzywach. Uelastyczniają ściany naczyń włosowatych, mają właściwości przeciwutleniaczy.

Witamina PP - zob. niacyna

Witaminy - organiczne związki chemiczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W większości muszą być dostarczane z pożywienia. W organizmie pełnią funkcje koenzymu, mają również właściwości antyoksydacyjne, oraz działanie receptorowe.

Witaminy antyoksydacyjne - witaminy unieszkodliwiające działanie wolnych rodników. Chronią organizm przed stresem oksydacyjnym. Do witamin antyoksydacyjnych zaliczamy beta-karoten, kwas l-askorbinowy, witaminę E.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach - witaminy A, D3, D2, E, K. Jest to grupa witamin nierozpuszczalnych w wodzie. Ich nadmiar w organizmie jest szkodliwy. Mogą kumulować się w organizmie, dlatego tez nie trzeba ich codziennie spożywać.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie - witaminy z grupy B, oraz witamina C. Ich nadmiar wydalany jest z moczem, dlatego też należy je przyjmować codziennie

Włókno roślinne - zob. błonnik pokarmowy

Włókno surowe - nierozpuszczalna przez enzymy trawienne człowieka część błonnika.

Wody mineralne - wody zawierające nie mniej niż 500 mg/dm3 składników mineralnych.

Wolne rodniki - atomy lub cząstki, które mają zdolność do samodzielnego istnienia. Powstają pod wpływem promieniowania UV, w reakcji oddychania tkankowego. Ich źródłem mogą też być palenie tytoniu i zanieczyszczenie środowiska. Niszczą ważne struktury biologiczne w komórkach, co prowadzi do zaburzeń funkcjonalnych.

Woski - estry kwasów tłuszczowych oraz alkoholi. Nie są trawione przez człowieka. Wytwarzane przez pszczoły.

Wskaźnik aminokwasu ograniczającego - stosunek zawartości niezbędnego aminokwasu ograniczającego w białku badanym do zawartości tego aminokwasu w białku wzorcowym.

Wskaźnik aminokwasów egzogennych - średnia geometryczna stosunku zawartości wszystkich aminokwasów niezbędnych wraz z histydyną i argininą w białku badanym do zawartości tych aminokwasów w białku wzorcowym.

Wskaźnik masy ciała - wskaźnik określający względną masę ciała. Oblicza się stosunek masy ciała w kilogramach do kwadratu wzrostu w metrach. Prawidłowy wskaźnik BMI określa przedział 18,5-25 kg/m2.

Wskaźnik P/S - odgrywa on rolę u chorych na miażdżycę i choroby układu krążenia. Jest to stosunek zawartości w diecie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych do kwasów nasyconych.

Wskaźnik Queteleta - zob. wskaźnik masy ciała

Wskaźniki antropometryczne - wskaźniki które uzyskuje się na podstawie pomiarów wzrostu, masy, obwodu ramienia, grubości fałdów skórno - tłuszczowych. Wykorzystane w ocenie stanu odżywiania.

Współczynnik białkowo - energetyczny - współczynnik określający efektywność wykorzystania białka i zaspokojenia potrzeb energetycznych. Oblicza się na podstawie wzorów lub nomogramu.

Współczynnik białkowy - współczynnik wyrażający średnią zawartość azotu w białkach występujących w różnych produktach.

Współczynnik oddechowy - stosunek objętości zużytego tlenu do objętości wydalonego dwutlenku węgla. Wykorzystywany w kalorymetrii

Współczynnik strawności - ilość strawionych białek, tłuszczów i węglowodanów zawartych w pożywieniu. Określony na podstawie badań bilansowych. Dzieli się na pozorny i rzeczywisty

Wydajność wzrostowa białka - służy do określenia jakości białka na podstawie przyrostu masy ciała szczurów doświadczalnych po spożyciu 1 g białka wraz z paszą

Wykorzystanie białka netto - ocena jakości białka na podstawie azotu który został zatrzymany w organizmie po spożyciu badanego białka. Jest to różnica między ilością azotu w tuszkach zwierząt karmionych białkiem badanym a ilością azotu w tuszkach zwierząt nie karmionych badanym białkiem

Wymiana białek - rozkład białek na aminokwasy i synteza nowych białek zachodząca w organizmie

Wywiad 24-godzinny - ocena sposobu żywienia polegająca na zebraniu informacji dotyczącej ilości i rodzaju pokarmów jaki został spożyty przez daną osobę w ciągu doby poprzedzającej badanie

Wzbogacenie żywności - dodawanie do żywności jednego lub kilku składników odżywczych w celu zapobiegania lub korygowania istniejących niedoborów u określonej grupy ludzi

Wzorzec aminokwasowy białka - zestaw aminokwasów najbardziej zbliżony do ilości i jakości aminokwasów potrzebnych człowiekowi